Sinds de eerste inzet van het examen, proberen kandidaten het examen te manipuleren. De gemiddelde docent heeft dan ook diverse vormen van spieken gezien en met de digitalisering komen daar nog vele vormen bij. Handige studenten laten hun creatieve geesten de vrije loop om nieuwe spiekmogelijkheden te zoeken.

Maar examenfraude kent een vele malen serieuzer karakter. Examen- en beleidsmakers zijn zich veelal niet bewust van de ernst van examenfraude en zien dit vaak nog in het licht van een kwajongensstreek. Wist u bijvoorbeeld dat er schaduweconomieën zijn die draaien op examenfraude? Waar vele miljoenen in omgaan en georganiseerde criminaliteit de basis legt van andere criminele activiteiten?

Binnen de examenbranche worden wij geconfronteerd met georganiseerde examenfraude, itemdiefstal, ID-fraude, diplomafraude en andere bedreigingen die de betrouwbaarheid van onze examens aantasten. De NVE ziet in haar doelstelling “verbetering van de examenpraktijk in Nederland” dan ook een belangrijk argument om in te zetten op bewustwording en bestrijding van examenfraude.

WGF (Werkgroep Fraude)

Begin 2016 is de Werkgroep Fraude opgericht. De deelnemers en activiteiten van de werkgroep zijn afgeschermd, omdat er onderling veel vertrouwelijke informatie wordt gedeeld. In dat kader bepaalt de werkgroep zelf wie zij als deelnemers toelaten en welke thema’s zij oppakken.

Vanzelfsprekend acteert de werkgroep onder het bestuur van de NVE waarmee afstemming is aangaande zaken die onder de vlag van de NVE worden geïnitieerd.

In eerste instantie was de doelstelling om kennis met elkaar en indien relevant met de wereld te delen. Maar al snel constateerden de leden van de werkgroep dat examenfraude ook de aandacht van politiek en wetgever vereist.

De Werkgroep Fraude van de NVE zet daarom nu in op het strafbaar stellen van examenfraude en de aanwijzing door de overheid van een expertise-instantie die hierop kan acteren en expertise verder kan ontwikkelen.

Examenfraude en de gevolgen

Met enige regelmaat komen er berichten in de media met betrekking tot examenfraude, zowel in het onderwijs als in private stelsels. Wanneer fraude heeft plaatsgevonden in het onderwijs of een van de grotere private stelsels krijgt dit brede interesse in de media, in de politiek en bij stakeholders (onder andere ministeries, vakbonden en werkgeversverenigingen).

Maar ook kleinere stelsels en ogenschijnlijk onschuldige examenfraudes kunnen grote gevolgen hebben, die ernstig worden onderschat. Zo zijn er:

• Gevolgen voor de samenleving
  Examenfraude kan een direct gevolg hebben op de veiligheid in Nederland, maar ook op de geloofwaardigheid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het rijexamen indien er onterecht een rijbewijs verstrekt wordt en de bestuurder onvoldoende voorbereid de weg op gaat.

• Gevolgen voor de economie
  Het is realistisch te veronderstellen dat de Nederlandse economie schade ondervindt van examenfraude. In de wetenschap dat de directe schade groot is (de examenfraude bij Ibn Ghaldoun heeft de staat en ons als samenleving meerdere miljoenen euro’s gekost), kunnen we aannemen dat de indirecte schade vele malen groter is dan de directe schade. Denk aan de schade die personen louter vanuit onbekwaamheid aanrichten, maar ook extra beveiliging, toezicht, opsporing, enzovoort.
  Ook op een hoger abstractieniveau zal de Nederlandse economie door examenfraude blijvend schade ondervinden. Dit onder meer doordat de Nederlandse examens een minder betrouwbaar imago krijgen (diplomadevaluatie).

• Gevolgen voor het opleidingsniveau
  Wanneer examenfraude blijft toenemen, leidt dit tot een devaluatie van diploma’s. Tevens is een daadwerkelijke devaluatie van het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar enerzijds of een devaluatie van de vakbekwame beroepsbeoefenaar anderzijds het gevolg.

Het is bekend dat wanneer studenten niet voor een examen hoeven te leren, zij dit ook niet zullen doen (uitzonderingen daargelaten). Dit betekent dat er geen borging is van het eindniveau van de student en daarmee het eindniveau ook logischerwijze zal dalen.

Naast de directe en indirecte gevolgen hebben georganiseerde examenfraudes niet zelden een link met andere vormen van criminaliteit. Zo manipuleren mensenhandelaren bepaalde examens zodat hun slachtoffers aan het werk kunnen. En hier zijn meer voorbeelden van.

Tot slot

Examenfraude zal nooit uit te roeien zijn. Het is een wedloop tussen de fraudeurs, het onderwijs en de exameninstellingen. Het is een utopie om te denken dat examenfraude volledig te voorkomen is. Het is echter wel van belang dat examenfraude serieus genomen wordt.

Mocht u vragen of opmerkingen hebben of een bijdrage willen leveren, neem dan contact op met de werkgroep Fraude via het secretariaat van de NVE.